Udostępnianie dokumentacji medycznej – obowiązki i uprawnienia podmiotów leczniczych.

Informacje zawarte w dokumentacji medycznej zaliczają się do kategorii danych osobowych, podlegających szczególnemu rygorowi ochrony prawnej – są to tzw. dane wrażliwe. W art. 27 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych wprowadzono generalny zakaz przetwarzania takich danych wrażliwych, tj. danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym. Od zakazu przetwarzania danych wrażliwych przewidziano wskazane w ustawie o ochronie danych osobowych wyjątki, których nie wolno interpretować rozszerzająco – jest to zamknięty katalog okoliczności prawnych. Można zatem jedynie przetwarzać dane o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym, jeżeli zajdzie choć jedna z okoliczności wymienionych w art. 27 ust. 2 ustawy. Z punktu widzenia podmiotu leczniczego podstawowe znaczenie mają dwie z nich (spośród 10 wymienionych w ustawie) – wolno przetwarzać dane bez zgody pacjenta, jeżeli

1. przetwarzanie jest prowadzone w celu ochrony stanu zdrowia, świadczenia usług medycznych lub leczenia pacjentów przez osoby trudniące się zawodowo leczeniem lub świadczeniem innych usług medycznych, zarządzania udzielaniem usług medycznych i są stworzone pełne gwarancje ochrony danych osobowych.

Zatem, z samego faktu prowadzenia podmiotu leczniczego, gdzie następuje „obrót” danymi w celu świadczenia usług medycznych i leczenia pacjentów, wynika uprawnienie do przetwarzania danych osobowych wrażliwych – pod warunkiem jednakże, że podmiot leczniczy gwarantuje ochronę takich danych.

2. przepis szczególny innej ustawy zezwala na przetwarzanie takich danych bez zgody osoby, której dane dotyczą, i stwarza pełne gwarancje ich ochrony,

Ustawa o ochronie danych osobowych określa ogólne zasady przetwarzania i ochrony danych osobowych (dotyczy przetwarzania wszelkich danych osobowych, nie tylko tych zawartych w dokumentacji medycznej). Jeśli zatem istnieją szczególne przepisy prawa regulujące przetwarzanie danych osobowych, to stosuje się je w pierwszej kolejności, przed przepisami o ogólnym charakterze, jakimi są przepisy ustawy o ochronie danych osobowych. W sytuacji braku przepisów regulujących w sposób szczegółowy zasady przetwarzania, w tym udostępniania, danych osobowych w określonej sprawie zastosowanie znajduje ogólna regulacja wynikająca z ustawy o ochronie danych osobowych.

Przykładami przepisów szczególnych, zezwalających na udostępnianie takich danych bez zgody pacjenta, którego dane dotyczą, stwarzających pełne gwarancje ich ochrony, są m.in.:

1)  art. 40 ust. 2  ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty– dalej u.z.l.l.d.;

2)  art. 17 ust. 2  ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej – dalej u.z.p.p.;

3)  art. 14 ust. 5 , art. 21 ust. 2  i 5 , art. 24 ust. 2  i 5 , art. 27 ust. 4 , art. 29 ust. 3 , art. 30 ust. 3 , art. 44 ust. 7  ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;

4)  art. 188 ust. 5  ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – dalej u.ś.o.z.;

5)  art. 59 ust. 3 pkt 3  ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa;

6)  art. 24 ust. 2  oraz art. 26  i art. 67i ust. 5 pkt 1  ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta– dalej u.p.p.;

7)  art. 57 ust. 3  ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich– dalej u.i.l. – w zakresie prawa dostępu do informacji medycznej oraz dokumentacji medycznej w razie śmierci pokrzywdzonego w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarza przyznanego jego małżonkowi, wstępnemu, zstępnemu, rodzeństwu, powinowatemu w tej samej linii lub stopniu, osobie pozostającej w stosunku przysposobienia oraz jej małżonkowi, a także osobie pozostającej we wspólnym pożyciu;

8)  art. 38 ust. 1 i 7  ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej – dalej u.d.u.;

9)  rozdz. 3  i 6  ustawy  z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia.

Dodatkowo, na podstawie delegacji ustawowej wydawane są szczegółowe rozporządzenia wykonawcze, regulujące warunki i tryb udostępniania dokumentacji medycznej, np.:

1)  szczegółowe warunki udostępniania dokumentacji medycznej prowadzonej w przedsiębiorstwach podmiotów leczniczych, tryb i warunki udostępniania dokumentacji medycznej prowadzonej przez lekarza udzielającego świadczeń zdrowotnych poza przedsiębiorstwem podmiotu leczniczego w ramach praktyki zawodowej oraz szczegółowe warunki udostępniania dokumentacji medycznej przez pielęgniarkę, położną udzielającą świadczeń zdrowotnych poza przedsiębiorstwem podmiotu leczniczego w ramach praktyki zawodowej regulują przepisy rozporządzenia  Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania – Dz. U. z 2015 roku, poz. 2069 – dalej r.r.z.d.m.;

2)  szczegółowe warunki udostępniania dokumentacji medycznej prowadzonej w związku z przeprowadzanymi szczepieniami ochronnymi określa rozporządzenie  Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych – Dz. U. z 2016 roku, poz. 849;

3)  zasady przekazania do nowej szkoły dokumentacji medycznej ucznia prowadzonej w gabinecie profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w szkole określono w § 10 ust. 4  rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą;

4)  odrębne zasady udostępniania informacji o stanie zdrowia pacjenta zakładom ubezpieczeń uregulowano wspólnie dla wszystkich podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych w rozporządzeniu  Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i trybu udzielania zakładom ubezpieczeń informacji o stanie zdrowia ubezpieczonych lub osób, na rzecz których ma zostać zawarta umowa ubezpieczenia, oraz sposobu ustalania wysokości opłat za udzielenie tych informacji w sprawie szczegółowego zakresu i trybu udzielania zakładom ubezpieczeń przez podmioty wykonujące działalność leczniczą informacji o stanie zdrowia ubezpieczonych lub osób, na rzecz których ma zostać zawarta umowa ubezpieczenia, oraz sposobu ustalania wysokości opłat za udzielenie tych informacji – Dz. U. z 2012 roku, poz. 605.

5)  sposób przetwarzania dokumentacji medycznej w podmiotach leczniczych utworzonych przez Ministra Obrony Narodowej określono w rozporządzeniu  Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 października 2014 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w podmiotach leczniczych utworzonych przez Ministra Obrony Narodowej oraz sposobu jej przetwarzania – rozporządzenie to obowiązuje od 19 listopada 2014 r.;

6)  sposób przetwarzania dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej podmiotach leczniczych dla osób pozbawionych wolności określono w rozporządzeniu  Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 lutego 2016 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej prowadzonej w podmiotach leczniczych dla osób pozbawionych wolności oraz sposobu jej przetwarzania ;

7)  sposób przetwarzania dokumentacji medycznej w podmiotach leczniczych utworzonych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych określono w rozporządzeniu  Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 lutego 2016 r. w sprawie rodzaju i zakresu oraz sposobu przetwarzania dokumentacji medycznej w podmiotach leczniczych utworzonych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych;

8)  szczegółowe warunki udostępniania dokumentacji medycznej prowadzonej w związku ze stwierdzeniem lub podejrzeniem wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych (danych z rejestru zgłoszeń niepożądanych odczynów poszczepiennych) określa § 10  rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania – Dz. U. z 2010 roku, Nr 254, poz. 1711

2. Podmioty upoważnione do wglądu w dokumentację medyczną

Udostępnianie dokumentacji medycznej służy realizacji prawa dostępu do informacji o stanie zdrowia pacjenta. Prawo to przysługuje w pierwszej kolejności pacjentowi, którego dokumentacja dotyczy, lecz również innym podmiotom, którym prawo to przyznaje ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zgodnie z treścią art. 26 u.p.p. podmiotami upoważnionymi do wystąpienia z żądaniem udostępnienia dokumentacji medycznej podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, tj. podmiotu leczniczego oraz praktyki zawodowej (indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, grupowej praktyki lekarskiej, indywidualnej praktyki pielęgniarek, położnych, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarek, położnych oraz grupowej praktyki pielęgniarek, położnych) są:

1)  pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy bądź osoba upoważniona przez pacjenta (w przypadku dokumentacji dotyczącej dzieci przedstawicielami ustawowymi są rodzice dziecka). W przypadku lekarza rodzinnego, oświadczenie złożone przez pacjenta zachowuje ważność do czasu jego odwołania lub zmiany – bez konieczności powtarzania przy każdej wizycie u lekarza ¹  ;

2)  podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych, jeżeli dokumentacja ta jest niezbędna do zapewnienia ciągłości świadczeń zdrowotnych (art. 3 ust. 1 pkt 5  u.p.p.);

3)  organy władzy publicznej, Narodowy Fundusz Zdrowia, organy samorządu zawodów medycznych oraz konsultanci krajowi i wojewódzcy, w zakresie niezbędnym do wykonywania przez te podmioty ich zadań, w szczególności kontroli i nadzoru;

4)  podmioty działające na zlecenie Ministra Zdrowia (wymienione w art. 119 ust. 1  i 2  ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej – dalej u.dz.l., w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia kontroli;

5)  minister właściwy do spraw zdrowia, sądy, w tym sądy dyscyplinarne, prokuratury, lekarze sądowi i rzecznicy odpowiedzialności zawodowej, w związku z prowadzonym postępowaniem;

6)  uprawnione na mocy odrębnych ustaw organy i instytucje, jeżeli badanie zostało przeprowadzone na ich wniosek;

7)  organy rentowe oraz zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, w związku z prowadzonym przez nie postępowaniem;

8)  podmioty prowadzące rejestry usług medycznych, w zakresie niezbędnym do prowadzenia rejestrów;

9)  zakłady ubezpieczeń, za zgodą pacjenta;

10)  komisje lekarskie podległe ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, wojskowym komisjom lekarskim oraz komisjom lekarskim Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Agencji Wywiadu, podległym Szefom właściwych Agencji;

11)  lekarz, pielęgniarka lub położna, w związku z prowadzeniem procedury oceniającej podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych na podstawie przepisów o akredytacji w ochronie zdrowia, w zakresie niezbędnym do jej przeprowadzenia.

Z dniem 1 stycznia 2012 r. do powyższego katalogu podmiotów uprawnionych do wglądu w dokumentację medyczną pacjenta dołączyły:

1)  wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, o której mowa w art. 67e ust. 1  u.p.p., w zakresie prowadzonego postępowania;

2)  spadkobiercy w zakresie prowadzonego postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych (ich upoważnienie ma źródło ustawowe i nie jest uzależnione od upoważnienia udzielonego za życia przez pacjenta);

3)  osoby wykonujące czynności kontrolne na podstawie art. 39 ust. 1  ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, w zakresie niezbędnym do ich przeprowadzenia.

Dokumentacja medyczna może być udostępniona przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych także szkole wyższej lub jednostce badawczo-rozwojowej do wykorzystania dla celów naukowych, bez ujawniania nazwiska i innych danych umożliwiających identyfikację osoby, której dokumentacja dotyczy.

Podmiotem upoważnionym do wglądu w dokumentację medyczną po śmierci pacjenta jest osoba upoważniona przez pacjenta za życia do uzyskiwania wglądu w dokumentację (art. 26 ust. 2 u.p.p), a ponadto, o czym wspomniano wyżej – spadkobiercy dochodzących rekompensaty za śmierć wynikłą ze zdarzenia medycznego w zakresie prowadzonego postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych (art. 26 ust. 3 pkt 10 u.p.p.). Nie jest wymagane złożenie odrębnego upoważnienia na wypadek śmierci. W dokumentacji indywidualnej wewnętrznej zamieszcza się lub dołącza do niej:

1)  oświadczenie pacjenta o upoważnieniu do uzyskiwania informacji o jego stanie zdrowia i udzielonych świadczeniach zdrowotnych, ze wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej oraz danych umożliwiających kontakt z tą osobą;

2)  oświadczenie pacjenta o upoważnieniu do uzyskiwania dokumentacji, ze wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej (§ 8  r.r.z.d.m.).

Powyższe oświadczenia wymienione w pkt 1 i 2 służą realizacji prawa pacjenta w zakresie zachowania w tajemnicy informacji o jego stanie zdrowia i udzielonych mu świadczeniach zdrowotnych oraz do wskazania osoby, której takie informacje mogą być przekazane. Regulacje zawarte w rozporządzeniu z 2010 r. obowiązują od 1 stycznia 2011 r. i mają zastosowanie do dokumentacji medycznej prowadzonej po tym dniu. Przepis przejściowy dopuszcza prowadzenie dokumentacji w sposób określony w przepisach dotychczasowych przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia. Nie oznacza to jednak obowiązku dostosowania dokumentacji powstałej przed tym dniem do nowego rozporządzenia (np. jej przepisywania, czy uzupełniania), a jedynie umożliwia podmiotom udzielającym świadczeń zdrowotnych przygotowanie (tam, gdzie zachodzi taka potrzeba) nowych druków, formularzy, pieczątek lub dostosowanie systemu elektronicznego, zgodnie z nowymi przepisami.

Elektroniczna dokumentacja medyczna jest udostępniana na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia.

W przypadku wystawiania recept lub zleceń w celu kontynuacji leczenia lub zaopatrzenia w wyroby medyczne bez osobistego kontaktu z pacjentem, recepty niezbędne do kontynuacji leczenia mogą być przekazane:

1)  osobie upoważnionej przez pacjenta do odbioru recepty albo przedstawicielowi ustawowemu pacjenta;

2)  osobie trzeciej, jeżeli pacjent oświadczy podmiotowi udzielającemu świadczeń zdrowotnych, że recepty mogą być odebrane przez osoby trzecie bez szczegółowego określania tych osób.

Upoważnienie lub oświadczenie dot. odbioru recept lub zleceń odnotowuje się w dokumentacji medycznej pacjenta albo dołącza do tej dokumentacji (od 1 stycznia 2015 r. na podstawie art. 42 ust. 4 u.z.l.l.d. oraz od 1 stycznia 2016 r. na podstawie art. 15b ust. 4 u.p.p.).

Informację o wydaniu recepty lub zlecenia osobie innej niż pacjent, której przekazano taką receptę lub zlecenie odnotowuje się w dokumentacji medycznej pacjenta albo dołącza do tej dokumentacji (w przypadku lekarzy obowiązek ten powstaje od dnia 1 stycznia 2015 r. na podstawie art. 42 ust. 5 u.z.l.l.d., a w przypadki pielęgniarek i położnych – od 1 stycznia 2016 r. na podstawie art. 15b ust. 5 u.p.p.).

Prawo pacjenta do wglądu w dokumentację medyczną może być realizowane przez pacjenta osobiście lub przez upoważnione osoby (np. ustanowionego pełnomocnika). Upoważnienie, o którym mowa w art. 26 u.p.p., stanowi odrębną instytucję stworzoną na potrzeby tej ustawy. Nie jest to pełnomocnictwo w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Zasadniczą odrębnością jest to, że upoważnienie nie wygasa wraz ze śmiercią pacjenta, ale po jego śmierci nadal wywołuje skutki prawne, podczas gdy klasyczne pełnomocnictwo wygasa wraz ze śmiercią mocodawcy. Upoważnienie przez pacjenta konkretnej osoby do udostępnienia dokumentacji medycznej ma taki skutek, że w razie śmierci pacjenta osoba upoważniona za życia wstępuje w jego prawa w zakresie udostępnienia dokumentacji medycznej. Brak też jest jakichkolwiek ograniczeń co do ustanawiania przez taką osobę pełnomocnika (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 13 lipca 2010 r., sygn. akt II SAB/Rz 29/10 z glosą T. Zimnej). W postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarza w razie śmierci pokrzywdzonego jego prawa dostępu do informacji medycznej oraz dokumentacji medycznej może wykonywać jego małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jego małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu (na podstawie art. 57 ust. 3 u.i.l.). Jeśli organ prowadzący to postępowanie dysponuje informacjami o osobach uprawnionych do realizacji praw zmarłego pokrzywdzonego, powinien pouczyć co najmniej jedną z tych osób o przysługujących uprawnieniach dostępu do informacji medycznej oraz dokumentacji medycznej (art. 57 ust. 4 u.i.l.).

Upoważnieni do wglądu w dokumentację medyczną są również inni lekarze lub uprawnione osoby uczestniczące w udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Osoba kierująca na badanie lub konsultację przekazuje podmiotowi, do którego kieruje pacjenta, wraz ze skierowaniem, informacje z dokumentacji indywidualnej wewnętrznej pacjenta niezbędne do przeprowadzenia tego badania lub konsultacji. Z kolei podmiot przeprowadzający badanie lub konsultację przekazuje podmiotowi, który wystawił skierowanie, wyniki tych badań lub konsultacji (§ 9 ust. 1 i 3 r.r.z.d.m.).

Nie zawsze jednak przesłanka zapewnienia ciągłości leczenia jest w praktyce prawidłowo interpretowana. W sytuacji gdy lekarz lub pielęgniarka, położna nawiązują stosunek pracy z podmiotem leczniczym innym niż dotychczas, karty historii choroby ich pacjentów nie mogą być przekazywane lekarzowi lub bezpośrednio podmiotowi leczniczemu, w którym lekarz lub pielęgniarka, położna jest aktualnie zatrudniona. Sprawą tą zajmował się Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, który podkreślał, że tego rodzaju praktyka nie powinna się odbywać bez zgody i wiedzy pacjentów. Zgłaszane skargi pacjentów do Inspektora dotyczyły również sytuacji, gdy dokumentacja była przekazywana bez zgody pacjentów nowotworzonym podmiotom leczniczym lub lekarzom rodzinnym rozpoczynającym prowadzenie indywidualnych praktyk lekarskich. Inspektor w wystąpieniu podkreślał, że w opisanej sytuacji dokumentacja powinna być udostępniana w celu zapewnienia pacjentom kontynuacji procesu leczenia, nie zaś przekazywania do dyspozycji innych podmiotów.

Przepisy nie przewidują żadnej szczególnej formy upoważnienia przez pacjenta konkretnej osoby do udostępnienia jego dokumentacji medycznej. Pacjent może zatem udzielić upoważnienia ustnie albo pisemnie. W praktyce forma pisemna jest najczęstsza – udostępniając dokumentację na podstawie pisemnego upoważnienia warto zachować dla celów dowodowych w dokumentacji udzielone pełnomocnictwo lub jego kopię. Wymóg dołączania do dokumentacji wewnętrznej oświadczeń pacjenta o upoważnieniu osoby bliskiej do uzyskiwania dokumentacji oraz informacji o jego stanie zdrowia i udzielonych świadczeniach zdrowotnych nie uniemożliwia zrezygnowania z prowadzenia papierowej dokumentacji medycznej. Rozporządzenie przewiduje bowiem możliwość wykonania odwzorowania cyfrowego dokumentu papierowego (czyli zeskanowania) i umieszczenia go w systemie informatycznym. Oświadczenia złożone w postaci elektronicznej przechowuje się w Systemie Informacji Medycznej. W sytuacji, gdy pacjent nie złożył oświadczenia, adnotacje o tym fakcie zamieszcza się w dokumentacji indywidualnej wewnętrznej (§ 8 ust. 2 i 3 r.r.z.d.m.).

3. Forma i tryb udostępnienia dokumentacji medycznej

Udostępnienie dokumentacji powinno następować w trybie zapewniającym zachowanie poufności i ochrony danych osobowych. Dane osobowe zawarte w dokumentacji medycznej udostępnia się na pisemny, umotywowany wniosek (odpowiednie zastosowanie art. 29 ust. 3 u.o.d.o.). Wniosek powinien zawierać informacje umożliwiające wyszukanie w zbiorze żądanych danych osobowych oraz wskazywać ich zakres i przeznaczenie.

Sposób udostępnienia dokumentacji wskazuje art. 27 u.p.p. Dokumentacja medyczna jest udostępniana w następujący sposób:

1)  do wglądu w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych;

2)  poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów, kopii lub wydruków;

3)  poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeśli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia oryginałów tej dokumentacji.

Wyżej wskazane sposoby udostępniania dokumentacji medycznej dotyczą również przypadku udostępnienia dokumentacji po śmierci pacjenta osobie przez niego upoważnionej za życia. Osoba upoważniona za życia przez zmarłego pacjenta ma nie tylko uprawnienie do wglądu w dokumentację medyczną, lecz także udostępnienia dokumentacji w pozostałych formach, tj. prawo do sporządzenia jej wyciągów, odpisów, kopii lub wydruków, wydania oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu, a także od 12 grudnia 2015 r. – za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznym nośniku danych. Szerokie rozumienie tego pojęcia wskazuje wykładnia systemowa i funkcjonalna, do których należy sięgnąć, bowiem wykładnia językowa może budzić wątpliwości (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 13 lipca 2010 r., sygn. akt II SAB/Rz 29/10). Nie jest wymagane złożenie odrębnego upoważnienia na wypadek śmierci.

Szczegółowe przepisy na temat trybu udostępnienia dokumentacji zawiera rozdział 8 r.r.z.d.m. W przypadku wydania oryginałów dokumentacji zawsze należy pozostawić kopię lub pełny odpis wydanej dokumentacji. W przypadku udostępnienia dokumentacji poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeżeli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia oryginałów tej dokumentacji (tj. w sposób określony w art. 27 pkt 3 u.p.p.) należy pozostawić kopię lub pełny odpis wydanej dokumentacji (§ 78 ust. 2 r.r.z.d.m.). Na wniosek uprawnionych podmiotów udostępniana jest dokumentacja indywidualna wewnętrzna, a dokumentacja zbiorcza jedynie w zakresie wpisów dotyczących pacjenta. W przypadku praktyk zawodowych prowadzonych poza przedsiębiorstwem podmiotu leczniczego udostępnieniu podlega dokumentacja indywidualna wewnętrzna dotycząca danego pacjenta. Podmioty wykonujące działalność leczniczą są obowiązane przekazać posiadane informacje, o stanie zdrowia ubezpieczonego lub osoby, na rachunek której ma zostać zawarta umowa ubezpieczenia, zakładowi ubezpieczeń, który o te informacje występuje, w terminie nie dłuższym niż 14 dni od daty otrzymania wystąpienia zakładu ubezpieczeń o przekazanie informacji (art. 38 ust. 7 u.d.u. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych powinien udostępniać dokumentację podmiotom i organom uprawnionym bez zbędnej zwłoki (§ 78 ust. 1 r.r.z.d.m.). Ma on obowiązek zapewnienia warunków umożliwiających wykorzystanie dokumentacji bez zbędnej zwłoki (§ 73 r.r.z.d.m.). Należy pamiętać, że zwłoka w wydaniu dokumentacji medycznej nie może narażać pacjenta na szkodę. Świadczeniodawca sporządzający dokumentację medyczną dotyczącą diagnostyki onkologicznej lub leczenia onkologicznego ma obowiązek sporządzić i przekazać nieodpłatnie kopię tej dokumentacji świadczeniobiorcy posiadającemu kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego, jako załącznik do tej karty (art. 32b. 1 u.ś.o.z.).

4. Odpłatność za udostępnienie dokumentacji medycznej

W ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta wyraźnie określono:

1)  prawo podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych do pobierania opłat za udostępnienie dokumentacji medycznej, przy założeniu, że opłata ta ma ekwiwalentny charakter (art. 28 ust. 1  u.p.p.);

2)  podmioty zobowiązane do ponoszenia ww. opłat (art. 26  oraz wyjątek z art. 28 ust. 2  u.p.p.);

3)  kto w zakładzie ustala ww. opłaty (art. 28 ust. 3  u.p.p.);

4)  górną granicę stawki ww. opłaty (art. 28 ust. 4  u.p.p.).

Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych może pobierać opłatę za udostępnienie dokumentacji medycznej prowadzonej w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów, kopii lub wydruków. Projektowana nowelizacja ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta ⁵  wprowadzić ma definicje ustawowe form udostępniania dokumentacji medycznej określając, że wyciąg to skrótowy dokument zawierający wybrane informacje lub dane z całości dokumentacji medycznej, natomiast odpis jest wytworzony przez przepisanie tekstu z oryginału dokumentacji medycznej z wiernym zachowaniem zgodności co do treści z oryginałem. Skopiowanie dokumentacji polega na dokładnym odwzorowanie nie tylko treści, lecz także formy oryginału dokumentacji medycznej.

Udostępnienie dokumentacji do wglądu w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych lub poprzez wydanie oryginału na żądanie uprawnionego organu lub podmiotu (z zastrzeżeniem zwrotu i pokwitowaniem odbioru), a także za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej jest nieodpłatne. Wysokość opłaty za sporządzenie wyciągów, odpisów lub kopii z dokumentacji medycznej ustala kierownik podmiotu wykonującego działalność leczniczą w regulaminie organizacyjnym (art. 24 ust. 1 pkt 9 u.dz.l.). Ustawa określa natomiast górną granicę wysokości opłat za udostępnienie dokumentacji medycznej jednakową dla wszystkich podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych. Zgodnie z treścią art. 28 ust. 4 u.p.p. maksymalna wysokość opłaty za:

1)  jedną stronę wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej – nie może przekraczać 0,002 przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale począwszy od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt 2  ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – dalej u.e.r.;

2)  jedną stronę kopii dokumentacji medycznej – nie może przekraczać 0,0002 przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;

3)  udostępnienie dokumentacji na elektronicznym nośniku danych – nie może przekraczać 0,0004  przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1.

Od 15 listopada 2014 r. na stronie internetowej podmiotu wykonującego działalność leczniczą i w Biuletynie Informacji Publicznej (w przypadku podmiotu obowiązanego do jego prowadzenia) powinien zostać zamieszczony wyciąg z regulaminu organizacyjnego m.in. na temat opłat ponoszonych przez pacjentów za udostępnienie dokumentacji medycznej – art. 24 ust. 2 u.dz.l. Brzmienie przepisu sugeruje obowiązek posiadania strony internetowej i zamieszczenia tam wskazanej informacji – w praktyce jest on egzekwowany przez organy kontrolne.

Sporządzenie wypisów, odpisów, kopii lub wydruków z dokumentacji prowadzonej przez lekarza lub pielęgniarkę i położną poza przedsiębiorstwem podmiotu leczniczego odbywa się na koszt wnioskodawcy. W przypadku udostępniania informacji firmom ubezpieczeniowym wysokość opłat za udzielenie informacji o okolicznościach związanych z oceną ryzyka ubezpieczeniowego i weryfikacją podanych przez tę osobę danych o jej stanie zdrowia, ustaleniem prawa tej osoby do świadczenia z zawartej umowy ubezpieczenia i wysokością tego świadczenia, a także informacje o przyczynie śmierci ubezpieczonego, z wyłączeniem wyników badań genetycznych określają wspólnie zakład ubezpieczeń oraz podmiot obowiązany do przekazania informacji, z uwzględnieniem kosztów poniesionych przez ten podmiot niezbędnych do wytworzenia, przekształcenia i udzielenia informacji. Świadczeniobiorca nie ponosi opłaty za wydanie zaświadczenia o wpisaniu na listę oczekujących wraz z podaniem daty zgłoszenia się, wystawianego przez świadczeniodawcę, który zakończył wykonywanie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (art. 20 ust. 10c u.ś.o.z.). Kopia dokumentacji medycznej dotyczącej diagnostyki onkologicznej i leczenia onkologicznego która stanowi załącznik do karty diagnostyki i leczenia onkologicznego wydawana jest pacjentowi nieodpłatnie (art. 32b ust. 1 u.ś.o.z.).

5. Udostępnianie dokumentacji medycznej organom rentowym

Podmiotami upoważnionymi do żądania udostępnienia dokumentacji medycznej są m.in. organy rentowe oraz zespoły do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności, w związku z prowadzonym przez nie postępowaniem. Przykładowo, lekarz orzecznik ZUS uprawniony jest do wystąpienia z żądaniem udostępnienia dokumentacji medycznej ubezpieczonego zagrożonego całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy lub rencisty pobierającego rentę okresową, prowadzonej przez lekarza prowadzącego leczenie, który złożył wniosek o objęcie pacjenta rehabilitacją leczniczą w ramach prewencji rentowej (na podstawie § 2 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kierowania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na rehabilitację leczniczą oraz udzielania zamówień na usługi rehabilitacyjne.

Zgodnie z art. 28 ust. 2 u.p.p. przepisy będące podstawą prawną odpłatnego wykonywania wyciągów, odpisów, kopii lub z dokumentacji medycznej nie naruszają uprawnień organów rentowych do bezpłatnego udostępnienia im dokumentacji medycznej na podstawie art. 77 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz zgodnie z art. 121 ust. 2 u.e.r. W sprawach świadczeń przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych udostępnienie dokumentacji medycznej dla ZUS jest nieodpłatne. Na podstawie art. 121 ust. 2 u.e.r. osoby zainteresowane i organy rentowe są zwolnione od wszelkich opłat, z wyłączeniem opłat ponoszonych na podstawie art. 16 ust. 4 u.ś.o.z., który stanowi: „Koszty badania, wydania orzeczenia lub zaświadczenia, związanego z orzekaniem o niezdolności do pracy dla celów rentowych, ustalaniem uprawnień w ramach ubezpieczeń społecznych, są finansowane przez podmiot, na którego zlecenie zostaje przeprowadzone badanie, wydane orzeczenie lub zaświadczenie”. Oznacza to, że tylko w zakresie opisanym w art. 16 ust. 4 u.ś.o.z. nie stosuje się zwolnienia od opłat. Szczegółowo kwestię tę reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu finansowania kosztów badań, wydawania orzeczeń lub zaświadczeń związanych z orzekaniem o niezdolności do pracy dla celów rentowych, orzekaniem o niepełnosprawności, ustalaniem uprawnień w ramach ubezpieczeń społecznych.

6. Udostępnianie dokumentacji medycznej sądom i prokuraturze

Dokumentacja medyczna może czasami stanowić dowód w toczącym się procesie karnym lub cywilnym albo w ramach dochodzenia odpowiedzialności zawodowej przed sądem dyscyplinarnym. Obowiązkiem podmiotów prowadzących dokumentację medyczną jest udostępnianie na żądanie sądom, w tym sądom dyscyplinarnym, prokuraturom, lekarzom sądowym, rzecznikowi odpowiedzialności zawodowej prowadzonej przez siebie dokumentacji medycznej pacjenta w związku z prowadzonym postępowaniem (art. 26 ust. 3 pkt 3 u.p.p.). Od 1 stycznia 2012 r. dokumentacja medyczna powinna być udostępniana także na żądanie wojewódzkich komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, o których mowa w art. 67e ust. 1 u.p.p., w zakresie prowadzonego postępowania, a także spadkobiercom w zakresie prowadzonego postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych (art. 26 ust. 3 pkt 9 i 10 u.p.p.)

Zgodnie z treścią art. 248 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego – dalej k.p.c. – każdy obowiązany jest przedstawić na zarządzenie sądu w oznaczonym terminie i miejscu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stanowiący dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że dokument zawiera informacje niejawne. Od powyższego obowiązku może uchylić się ten, kto co do okoliczności objętych treścią dokumentu mógłby jako świadek odmówić zeznania. Jednakże i wówczas nie można odmówić przedstawienia dokumentu, gdy jego posiadacz obowiązany jest do tego względem chociażby jednej ze stron albo gdy dokument wystawiony jest w interesie strony, która żąda przeprowadzenia dowodu. Strona nie może ponadto odmówić przedstawienia dokumentu, jeżeli szkoda, na którą byłaby przez to narażona, polega na przegraniu procesu. Za nieuzasadnioną odmowę przedstawienia dokumentu sąd może nałożyć grzywnę. Osoba niebędąca stroną w procesie ma prawo żądać zwrotu wydatków połączonych z przedstawieniem dokumentu (art. 251 k.p.c.).

W kwestii wykorzystania dokumentów zawierających tajemnicę zawodową jako dowodów w postępowaniu karnym stosuje się odpowiednio zakazy i ograniczenia dotyczące zwolnienia z zachowania tajemnicy zawodowej określone w art. 178–181 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego – dalej k.p.k. Jednakże w postępowaniu przygotowawczym o wykorzystaniu jako dowodów dokumentów zawierających tajemnicę lekarską decyduje prokurator (art. 226 k.p.k.). Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 lutego 2012 r. sprawie sposobu postępowania z protokołami przesłuchań i innymi dokumentami lub przedmiotami, na które rozciąga się obowiązek zachowania w tajemnicy informacji niejawnych albo zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji określa m.in. sposób udostępniania w toku procesu dokumentów, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu.

W przypadkach wykonywania badań i wydawania opinii na zlecenie organów prowadzących postępowanie dokumentacja przeprowadzonych badań przekazywana jest podmiotom zlecającym ich wykonanie. W razie potrzeby sąd karny, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może zarządzić badanie oskarżonego przez biegłych psychologów lub lekarzy (art. 215 k.p.k.). Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie poddawania badaniom lub wykonywania czynności z udziałem oskarżonego oraz osoby podejrzanej określa szczegółowe warunki i sposób sporządzania opinii oraz dokumentowania wyników badań osób skarżonych lub podejrzanych w procesie karnym. Zasady wykonywania badań psychologicznych i psychiatrycznych przez psychologów oraz lekarzy psychiatrów w ośrodkach diagnostycznych powołanych w zakładach karnych i aresztach śledczych reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie zasad organizacji i warunków przeprowadzania badań psychologicznych i psychiatrycznych w ośrodkach diagnostycznych. Szczegółowe zasady sporządzania świadectw lekarskich o stanie zdrowia osób pozbawionych wolności korzystających ze świadczeń zdrowotnych w przedsiębiorstwach podmiotów leczniczych przeznaczonych dla tych osób reguluje § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmioty lecznicze dla osób pozbawionych wolności.

Podstawą orzekania przez lekarza sądowego jest, obok badania lekarskiego, dostępna dokumentacja medyczna pacjenta-uczestnika postępowania. W celu uniknięcia sytuacji, która mogłaby nie pozwolić lekarzowi sądowemu wykonującemu jednorazowe badanie postawienie prawidłowego rozpoznania nie tylko dotyczącego danego schorzenia, ale przede wszystkim przewidywanego terminu możliwości stawienia się na wezwanie (np. w przypadku chorób przewlekłych), uczestnik postępowania został zobowiązany do przedstawienia lekarzowi sądowemu posiadanej dokumentacji medycznej z przebiegu swojego leczenia. Na podstawie art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym nie tylko podmioty lecznicze, lecz także lekarze udzielający świadczeń zdrowotnych są obowiązani niezwłocznie na żądanie lekarza sądowego udostępnić mu dokumentację medyczną z przebiegu leczenia osoby ubiegającej się o zaświadczenie. W ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty w katalogu przesłanek uzasadniających odstąpienie od obowiązku zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu, został dodany warunek zaistnienia potrzeby przekazania niezbędnych informacji o pacjencie lekarzowi sądowemu (art. 40 ust. 2 pkt 5 u.z.l.l.d.). Należy zwrócić uwagę na fakt, że jest to szerszy przepis kompetencyjny, niezawężony jedynie do wglądu w dokumentację medyczną pacjenta, lecz obejmujący swym zakresem dostęp do wszelkich informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu, w zakresie niezbędnym dla prowadzonego postępowania.

7. Wydanie dokumentacji w razie zaprzestania udzielania świadczeń zdrowotnych

Po upływie wymaganych prawem okresów archiwizowania dokumentacja indywidualna wewnętrzna prowadzona przewidziana do zniszczenia może zostać wydana na wniosek pacjenta, jego przedstawiciela ustawowego albo osoby przez niego upoważnionej za życia do uzyskiwania dokumentacji, za pokwitowaniem. W nowej ustawie o izbach lekarskich nadal brak jest uregulowania kwestii postępowania z dokumentacją medyczną w przypadku śmierci lekarza prowadzącego indywidualną praktykę lekarską lub indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską. Stosownie do treści § 77 r.r.d.m., w przypadku zaprzestania wykonywania zawodu lekarza w ramach praktyki lekarskiej albo zawodu pielęgniarki albo położnej w ramach praktyki pielęgniarki, położnej, odpowiednio lekarz, pielęgniarka albo położna wydają dokumentację na wniosek uprawnionych podmiotów, za pokwitowaniem.

Dokumentacja prowadzona przez pielęgniarki, położne poza przedsiębiorstwem podmiotu leczniczego przewidziana do zniszczenia również może zostać wydana.

W nowym rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania nie występuje już obowiązek podmiotu leczniczego odrębnego poinformowania pacjenta albo innych upoważnionych osób o możliwości uzyskania dokumentacji przeznaczonej do zniszczenia. Podobnie w przypadku zaprzestania wykonywania zawodu lekarz także nie jest już zobowiązany poinformować te podmioty o możliwości wydania dokumentacji w tym trybie. Analogiczne rozwiązanie przyjęto w przypadku zaprzestania wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej w ramach praktyki zawodowej.

W przypadku wykreślenia podmiotu z rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą dokumentacja archiwalna jest przekazywana do miejsca (archiwum) wskazanego przez ten podmiot, a w przypadku podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą – do miejsca wskazanego przez podmiot tworzący. Jeżeli zadania podmiotu wykreślonego z rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą przejmuje inny podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, podmiot ten przejmuje dokumentację przedsiębiorstw podmiotu leczniczego zlikwidowanego (bieżącą i archiwalną). W takim wypadku podmiot przejmujący dokumentację lub przechowujący ją po zaprzestaniu działalności lub likwidacji podmiotu zajmuje się jej udostępnianiem zgodnie z ustawą. Przepisy art. 26-29 u.p.p. i przepisy rozporządzeń wykonawczych wydane na podstawie art. 30 u.p.p. stosuje się do podmiotów, które przechowują i udostępniają dokumentację medyczną po zaprzestaniu udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych (na podstawie art. 30a u.p.p.). W przypadku elektronicznej dokumentacji medycznej dokumentacja medyczna po zaprzestaniu udzielania świadczeń zdrowotnych jest przechowywana i udostępniana przez jednostkę podległą ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, właściwą w zakresie systemów informacyjnych ochrony zdrowia systemu, w Systemie Informacji Medycznej (art. 30a u.p.p.). W przypadku zaprzestania przetwarzania danych osobowych zawartych w dokumentacji medycznej przez podmiot, któremu powierzono takie przetwarzanie, w szczególności w związku z jego likwidacją, jest on zobowiązany do przekazania danych osobowych zawartych w dokumentacji medycznej podmiotowi, który powierzył przetwarzanie danych osobowych (art. 24 ust. 7 u.p.p.).

Miejsce przechowywania dokumentacji medycznej w przypadku zakończenia działalności leczniczej w ramach praktyki zawodowej oraz w przypadku likwidacji podmiotu leczniczego ujawniane jest w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą (§ 5 ust. 1 pkt 31, § 8 ust. 1 pkt 26, § 9 ust. 1 pkt 25 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 września 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych objętych wpisem do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą oraz szczegółowego trybu postępowania w sprawach dokonywania wpisów, zmian w rejestrze oraz wykreśleń z tego rejestru. Świadczeniodawca, który zakończył wykonywanie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, jest obowiązany wydać świadczeniobiorcy zaświadczenie o wpisaniu na listę oczekujących wraz z podaniem daty zgłoszenia się świadczeniobiorcy oraz oryginał skierowania będącego podstawą wpisania pacjenta na listę oczekujących (art. 20 ust. 10c u.ś.o.z.).

8. Odmowa udostępnienia dokumentacji medycznej

Ujawnienie danych zawartych w dokumentacji służy realizacji prawa pacjenta do informacji o swoim stanie zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych, a odmowa dostępu do tych danych stanowi naruszenie tego prawa (art. 23 ust. 1 u.p.p.).

W sytuacji, gdy udostępnienie dokumentacji nie jest możliwe, odmowa wymaga zachowania formy pisemnej lub elektronicznej (zgodnie z żądaniem uprawnionego organu lub podmiotu) oraz podania przyczyny (§ 79 r.r.z.d.m.) (np. gdy zwraca się o udostępnienie podmiot nieupoważniony, bądź żąda udostępnienia dokumentacji w zbyt szerokim zakresie).

Odmowa udostępnienia dokumentacji jest bezskuteczna w przypadku, gdy zachowane są wszystkie przewidziane prawem warunki niezbędne dla udostępnienia danych medycznych, tj. dostępu żąda osoba do tego uprawniona, w zakresie niezbędnym dla realizacji swoich praw, a udostępnienie dokumentacji nie narusza praw innych pacjentów (np. co do ochrony ich danych osobowych).

9. Odpowiedzialność za niezgodne z prawem udostępnienie dokumentacji medycznej

Pojęcie danych osobowych jest szerokie i obejmuje także informacje o stanie zdrowia zawarte w dokumentacji medycznej pacjenta. Należy więc pamiętać o odpowiedzialności karnej przewidzianej przez przepisy karne ustawy o ochronie danych osobowych za niezgodne z prawem udostępnienie danych medycznych o pacjencie.

Zgodnie z treścią art. 51 ust. 1 u.o.d.o. karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat podlega ten, kto administrując zbiorem danych lub będąc obowiązanym do ochrony danych osobowych, udostępnia je lub umożliwia dostęp do nich osobom nieupoważnionym. Przestępstwo z art. 51 ust. 1 u.o.d.o. jest przestępstwem umyślnym, co oznacza, że sprawca musiał mieć zamiar jego popełnienia, a więc wtedy, gdy chciał popełnić czyn albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godził.

Z kolei przepis zawarty w art. 51 ust. 2 u.o.d.o. zawiera nieumyślny typ przestępstwa udostępniania danych w wypadku przekazania informacji o stanie zdrowia zawartych w dokumentacji medycznej w sposób niezamierzony. Sprawca będzie podlegał odpowiedzialności karnej tylko na podstawie tego przepisu, jeśli nie miał wprawdzie zamiaru popełnienia czynu zabronionego, popełnił go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć. Z dniem 5 czerwca 2009 r., w wyniku wejścia w życie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, pacjent utracił prawo do żądania zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę doznaną zawinionym naruszeniem prawa pacjenta do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia dochodzonego na drodze postępowania cywilnego (wyłączenie z art. 4 ust. 3 pkt 3 u.p.p.).

WERSJA DO DRUKU – POBIERZ – KLIKNIJ TUTAJ

źródło: opracowanie własne MPPOZ

Materiał został opracowany przez Mazowieckie Porozumienie Pracodawców Ochrony Zdrowia. Zabronione jest rozpowszechnianie opracowań zamieszczonych na stronie materiałów, powielanie lub rozpowszechnianie szaty graficznej lub jej elementów niezależnie od przyczyn lub celu takiego rozpowszechniania. Zabronione jest umieszczanie tych materiałów lub ich części na jakimkolwiek innym serwerze. Prawa autorskie do materiałów umieszczonych na tych stronach przysługują wyłącznie Mazowieckiemu Porozumieniu Pracodawców Ochrony Zdrowia